Chính sách mới về thuế quan của Mỹ ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội của Quảng Ngãi như thế nào?

            Hôm 02/4 (giờ Mỹ, tức sáng 3/4 giờ Việt Nam), tổng thống Mỹ Donald Trump công bố chính sách mới về thuế quan. Theo đó, Mỹ áp mức thuế cơ bản 10% đối với hàng hóa nhập khẩu của tất cả các nước từ ngày 05/4 và áp thuế đối ứng với 60 nước kể từ ngày 09/4. Với Việt Nam, mức thuế đối ứng Mỹ công bố là 46%. Thông báo này ngay lập tức làm dấy lên làn sóng lo ngại trong cộng đồng doanh nghiệp cũng như các cấp quản lý nhà nước ở Việt Nam, trong đó Quảng Ngãi cũng không ngoại lệ.

Năm 2024, quy mô kinh tế của Quảng Ngãi đạt 132.581 tỷ đồng (giá hiện hành), xếp thứ 24/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 4,07%. Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh năm 2024 ước đạt 30.333 tỷ đồng, thuộc nhóm 18 tỉnh tự cân đối thu chi ngân sách của cả nước. Kim ngạch xuất khẩu đạt 2.945 triệu USD, tăng 17,5% so với năm 2023. Năm 2025, Quảng Ngãi đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 8,5% trở lên. Mục tiêu tăng trưởng này là một áp lực khá lớn đối với công tác chỉ đạo, lãnh đạo, điều hành phát triển kinh tế khi trong giai đoạn 2019-2024, trừ năm 2022, tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh đạt 9,06%, còn lại đều đạt dưới 7%, thậm chí năm 2020 tăng trưởng âm 0,6%, bất kỳ yếu tố bất lợi nào cũng có thể trở thành mối đe dọa đối với kỳ vọng đề ra. 

Hiện tại, toàn tỉnh có 17 doanh nghiệp công nghiệp có xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Mỹ. Mặt hàng xuất khẩu tập trung vào các mặt hàng như dệt may, giày dép, đồ dùng nội thất bằng gỗ, phụ kiện nhựa, biến áp, cuộn cảm, dây cáp điện, săm, lốp, thiết bị loa cho xe ô tô, thủy sản đông lạnh,…

Tổng doanh thu của 17 doanh nghiệp này năm 2024 là 96.233 tỷ đồng, bằng 32,9% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp toàn tỉnh. Tổng giá trị hàng xuất khẩu sang Mỹ là 715.132.979 USD, tương đương 17.981 tỷ đồng, bằng 6,1% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp toàn tỉnh và chiếm 18,7% doanh thu của chính các doanh nghiệp này.

Nếu loại trừ Công ty Thép Hòa Phát (do có giá trị hàng sản xuất lớn nhưng hàng XK qua Mỹ ít), tổng doanh thu của 16 doanh nghiệp còn lại năm 2024 là 29.438 tỷ đồng, bằng 10,1% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp toàn tỉnh (chiếm 10,9% VA ngành công nghiệp - theo giá so sánh). Tổng giá trị hàng xuất khẩu sang Mỹ là 680.889.979 USD, tương đương 17.120 tỷ đồng, bằng 5,9% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp và chiếm 58,2% tổng doanh thu.

Từ những số liệu trên và qua tính toán rút ra một số nhận định sau:

1. Đối với doanh nghiệp

- Ở thời điểm hiện tại, việc thay đổi thuế suất của Mỹ không ảnh hưởng nhiều đến cơ số thép xuất khẩu trực tiếp của Công ty Cổ phần Thép Hòa Phát sang Mỹ do lượng xuất khẩu trực tiếp sang thị trường này ít.

- 16 doanh nghiệp có xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ chính sách thuế của Mỹ do có đến khoảng 58,2% sản lượng sản xuất được xuất khẩu sang Mỹ.

2. Đối với kinh tế - xã hội chung toàn tỉnh

- Mỗi khi nhóm 16 doanh nghiệp có xuất khẩu sang Mỹ giảm sản lượng sản xuất khoảng 10% sẽ làm cho tốc độ tăng giá trị tăng thêm ngành công nghiệp trong GRDP (theo giá so sánh) giảm 1,1 điểm % và làm tốc độ tăng GRDP giảm khoảng 0,4 điểm %.

- Những doanh nghiệp có xuất khẩu hàng sang Mỹ là những doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động (24.112 người). Cắt giảm sản xuất sẽ kéo theo cắt giảm lao động và điều này ảnh hưởng đến an sinh xã hội, đời sống dân cư.

(Lưu ý: Kết quả tính toán trên chưa xét đến tác động dây chuyền do chính sách thuế của Mỹ tạo ra.)